Os dous Condes

Estou lendo ao mesmo tempo as case 1.000 páxinas de Los días de gloria de Mario Conde e as preto de 500 da novela do seu curmán Alfredo Conde Huesos de santo. Coa segunda pásoo moi ben. É unha novela policíaca excelente. Co libro do ex presidente de Banesto despexo algunhas incógnitas que me quedaban escuras sobre a arrepiante evolución dos que controlan o poder real en España.

Con Alfredo aínda estiven falando estes días na súa casa. Xa anda perxeñando unha posíbel continuación dos ósos santificados e tamén lle dá voltas a unha futura novela sobre Hernán Cortés. Ultimamente, o de Allariz anda emocionadísimo coas cousas de México. O ano pasado viaxou cinco veces aló, e sempre regresou con gañas de recuncar. Non sei se atoparía algunha Malinche por alí que lle ande botando picante na caldo.

O caso é que Alfredo Conde acaba de publicar unha das mellores novelas da súa vida valéndose dun argumento que aínda que é antigo e obsecuente, palabra que el utiliza moito en Huesos de santo –o de se son ou non os restos do apóstolo Santiago os que hai na catedral de Santiago–, que lle permitiu angarellar unha historia intrigante que o autor soubo artellar con extraordinaria e lograda desenvoltura literaria. Huesos de santo é unha obra que dignifica e enriquece enormemente o xénero da ben ou mal chamada novela negra tirado máis polas beiras de Stieg Larsson ou de Andrea Camilieri que pola vía ianqui do tema.

Case en paralelo, lin tamén a última de Manuel Rivas, Todo é silencio, que, sen chegar a decepcionarme de todo, me pareceu unha novela demasiado fácil e esterotipada sobre un tema que debería dar moito de si como é o do narcotráfico galego. A Rivas, neste libro, atropelouno aínda ben de máis o afán de escribir directamente para o cine e saiulle o que probablemnete non é nin sequera un bo guión do asunto. Non cometeu Alfredo Conde este mesmo pecado na súa novela e, porén, seguramente hai moito máis alento cinematográfico en Huesos de santo que en Todo é silencio, a pesar de que non vai ser doado que a industria cinematográfica española se decate disto.

Do libro de Mario Conde estame quedando un sabor agridoce que non sei ben como como masticalo. Por un lado paréceme fundamental que o ex banqueiro antano beatificado por universidades e aparellaxes sociais e políticos, ata que se viu definitivamente expulsado do paraíso, tardase tanto tempo en contarnos o que pensa el que lle pasou. Por outro resúltame absolutamente fundamental que Conde se decidise a espirse diante do espello para contarnos as intrigas, os cambalaches e as liortas que rodearon a su caída da presidencia de Banesto. Realmente o seu libro tamén parece unha gran novela pois ten algo do Bomarzo de Mújica Láinez traído dende o Renacemento italiano e dos boscos e monstros de Viterbo á corte dos milagres mesetarios do Madrid da postmodernidade.

Neste sentido, Los días de gloria é un libro absolutamente imprescindíbel para comprender non só o personaxe que encerra o autor senón tamén a España máis intrigante e oculta do seu tempo, monarca español incluído. Pero o libro do ex banqueiro tamén parece ás veces unha novela negra coma que acaba de publicar o seu primo, a quen por certo cita moitas veces Mario Conde. En fin, que se cadra é algo de familia isto de decantarse algunha vez por Dashiel Hammet ou sen dúbida máis por Larsson e Camilieri.

Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?

Deberían os pais da patria –toda esa reata de gobernantes, políticos, banqueiros, financistas e arranxadores– empezar a ser más claros coa cidadanía e explicarnos aos Balbinos, Xan das Canicas, Juan Palomo e compañía que é o que está pasando coas ditosas caixas de aforro, porque non é en absoluto de recibo que, despois da tabarra que nos deron coas fusións, contrafusións, arrimos e desarrimos, nos veñan agora dicindo que hai que empezar de novo e bancarizar –carallo co neoloxismo!– o que durante tanto tempo non foi máis nada que iso mesmo, bancos tan puros e máis duros cos meros tallos de carballo.

Parece ser que os Méndez, os Gayoso e outros amos do diñeiro desta terra foron calquera cousa menos bos xestores e administradores do capìtal dos galegos. Investiron como lles deu a gaña no ladrillo e no cemento ata que chegou o que tiña que chegar e lles pillou os dedos na porta, e agora –outra volta!– imos ser os contribuíntes de sempre os que teñamos que porlles esparadrapos nas feridas. Faltaría máis. Pero o máis grave de todo é que, por riba, parece que nos queren tratar coma borregos.

Eu sei pouco de economía, menos de esparrelas financeiras e nada de virtualidades economicistas, pero abóndame con decatarme de que imos polo camiño errado. Se eu ou vostede, lector, nos arruinamos, imos fodidos. Embárganos o pouco que nos vaia quedando e ninguén –nin Banco de España, nin gobernos nin a carolina de ambrosio– acoden no noso auxilio. Non digo que haxa que facer o mesmo con toda esa angarelada que nos levou á crise, pero indígnome –que razón ten Stéphane Hessel– coas rodas de muíño coas que nos fa comulgar máis cada día que pasa.

Boto de menos que, entre tantos Mouriños, Messis, Ronaldos e Guardiolas que enchen os seus petos pegándolle patadas a unha esfera de coiro, non haxa por estes páramos ningún Éric Cantona que lles cante as corenta a tanto aprendiz de Madoff que andaron saltando do avión ao salón e do salón ao avión nos últimos tempos. Os de Tunez souberon berrar basta, e gora os exipcios están aprendendo a gritalo. Aquí parece que estamos como cando Max Aub, no ano 1969, volveu a España e atopou un pobo indiferente e desmemoriado. Como apuntou Hessel, a primeira década do noso século rematou cun fracaso estrepitoso. Ata cando lles imos permitir aos Catilinas do dólar, do euro, do yen e do renminbi que esgoten a patientia nostra?

Cielito lindo

Dedicada ao bispo Peláez, esta nova versión –interesantísima– de Cielito lindo.

Rumba "banquero" no Santander

Banqueiro, corazón frío, peto quente. Queren ver unha boa interpretación rumbística do que son os banqueiros? Preman aquí.

O destino fatal de García Goena

Corta o sangue ler o caso que está publicando estes días Antonio Rubio no xornal El Mundo. Refírese a como o grupo terrorista GAL, amamantado no seu día polo goberno socialista de Felipe González, asasinou a Juan Carlos García Goena, un obxector de conciencia que se negou a cumprir o servizo militar e se exiliou en Francia no ano 1980.

Moi resumida, a historia é a seguinte. Instalado en Bayona (Francia), empezou a traballar na empresa Transfesa e un día acodiu coa súa muller, Laura Martín, e coa súa filla de catro anos, Maider, a un estudio comercial de fotografía para que lle fixeran un retrato á nena porque querían mandarllo aos avós da cativa en forma de felciitación de Nadal. Atendeunos Patxi, o encargado da tenda, que non parou ata que convenceu os pais de Maider para que posasen con ela coa desculpa de que así tranquilizarían á súa filla. Fíxolles dous retratos case iguailiños. Cobroulles polo que lles entregou e quedouse co outro.

Patxi era un colaborador segredo dos Gal. Pensou que García Goena era un membro de ETA e deuse presa en pasarlle unha copia da foto ao grupo terrorista que levou a cabo 27 asasinatos cometidos por sicarios controlados por sectores da Garda Civil, a Policía Nacional e os servizos segredo do Estado daquela época. O resultado foi que, dous anos máis tarde, o 27 de xullo de 1987, un grupo de mercenarios dos GAL asasinou a García Goena facendo explotar unha bomba debaixo do seu coche cando se dririxía ao traballo.

Antonio Rubio tivo coñecemento da existencia desta foto hai dous anos e non parou de investigar o asunto ata que logrou desvelar varias das súas claves. Agora, o caso, que foi arquivado provisionalmente polo xuíz Garzón en setembro de 2001, pode e debe ser reaberto, tal e como xa expresaron expertos en Dereito Penal como Enrique Gimbernat.

Banqueiros na picota

Hoxe leo dúas noticias ben significativas en cada un dos dous xornais madrileños máis importantes. Para empezar, El Mundo abre a súa primeira páxina, a catro columnas, coa noticia de que o Tribunal Supremo endureceu a pena imposta ao número dous do grupo bancario Santander, Alfredo Sáenz, condenándoo a oito meses de prisión, multa e inhabilitación especial para calquera emprego relacionado coa banca, por delictos de presentación dunha acusación falsa e de estafa procesal.

A noticia ocupa logo toda a páxina 32 do xornal, con titular e desenvolvemento a cinco columnas, explicando como Alfredo Sáenz, cando foi presidente do Banesto intervido polo Estado en 1993, presentou unha demanda por estafa e alzamento de bens contra catro accionistas do Grupo Harry Walker a sabendas de que eran completamente inocentes. O caso foi instruído polo polémico xuíz Pascual Estevill, que meteu na cadea os demandados por Sáenz embargándolles, ademais, bens por valor de 4,5 millóns de euros.

En 1996, o Supremo condenou a Estevill por estes feitos e botouno da cerreira xudicial. Máis tarde, a Audiciencia de Barcelona condenou a Alfredo Sáenz, ao director xeral de Banesto para Cataluña e Baleares, Miguel Ángel Calama, e ao avogado Rafael Jiménez de Parga a seis meses de prisión con multa, estimando que promoveron a demanda “co único propósito de recuperaren os créditos da forma que fose, sen empacho ningún en formulala contra persoas físicas que non debían nada, como artificio de presión, de amedrentamento para que respondesen polo que nunca avalaran". Agora, o Tribunal Supremo agravou esa condena nos termos antes expostos.

O caso é, dende logo, moi relevante pois non é moco de pavo que o segundo mandamáis dun grupo bancario tan importante e influínte como é o Santander sexa especialmente inhabilitado para exercer calquera emprego relacionado coa banca. Resulta, ademais, moi intsrutivo observar como o xornal dirixido por Pedro J. Ramírez é case o único que lle dá a importancia que merece a esta noticia. Non así, El País, por exemplo, que por agora ignora totalmente o asunto.

O outro banqueiro que me chama atención é o suízo Rudolf Elmer, que será xulgado esta semana en Suiza por romper a regras do segredo bancario. Esta noticia si que aparece destacada nas páxinas de El País. Elmer facilitoulle á web de Julian Assange, a xa famosísima Wikileaks, dous discos informáticos que conteñen nomes, transaccións e detalles de preto de 2.000 clientes de bancos que mandaron os seus cartos ao estranxeiro para conseguiren beneficios fiscais. Entre eles, importantes homes de negocios, artistas e arredor de 40 políticos.

Elmer, que foi despedido en 2002 da oficina do banco privado Julius Baer das illas Caimán, apareceu recentemente a carón de Assange nunha roda de prensa que tivo lugar en Londres para formalizar a entrega dos datos procedentes de varias contas segredas, que agora van ser publicados por Wikileaks logo de seren estudiados por un equipo profesional que se encargará de protexer algunhas fontes informativas. Elmer dixo que, como banqueiro, ten o dereito de plantarsee se hai algo que está mal. “Estou en contra do sistema –engadiu–. Sei como funciona o sistema e coñezo o día a día do negocio. Dende ese punto de vista, quería facer saber á sociedade o que eu sei",

Dous banqueiros na picota. Un español e outro suízo, e dúas maneiras diametralmente opostas de comportárense. Ía sendo hora de que os banqueiros deixasen de seren intocábeis.

Extravagante Cidade da Cultura

O prestixioso xornal británico The Guardian calificou a inauguración da Cidade da Cultura como “a última extravagancia arquitéctonica", obra do arquitecto ianqui Peter Eisenman. Sinala que onde Eisenman ve "algo que está destinado a aperecer como se brotase explendorosamente da terra, outros ven no complexo de seis edificios un monumento á vaidade da antiga rexión do dereitista Manuel Fraga, e un anacronismo nunha época de austeridade".

The Guardian cita unha frase publicada por Anxo Luxilde en La Vanguardia referíndose á Cidade da Cultura: "Naceu na España do exceso e abre durante o colapso económico como unha especie de monumento á burbulla da construcción".

Fale vostede a lingua do imperio

No tocante a idiomas hai en Europa situacións que aínda son piores ca nosa. Miren o que acaba de acontecer na Bretaña francesa. Ana Sohier, unha moza concelleira de Rennes, mandoulle o 18 de decembro ao Pôle emploi (estrabrecemento público encargado do emprego) da súa cidade un cheque co que pretendeu abonar unha débeda contra a súa conta aberta no Crédit Mutuel de Bretagne. Esta entidade bancaria funciona dende 1982 con talóns bilingües, francés-breton, e Ana Sohier utilizou neste caso o didioma bretón para cumprimentar o seu medio de pago, iso si, expresando tamén en númeración arábica a cantidade a abonar, 252,90 euros.

A súa sorpersa maiúscula foi que, poucos días despois, Pôle emploi devolveulle o medio de pago cunha nota manuscrita e o selo do estrabrecemento público dicíndolle o seguinte: “Veuillez libeller votre chèque en français s’il vous plait” (Vexa de extender o cheque en francés, por favor). A indignación da interesada non tardou en manifestarse considerando “totalmente inadmisíbel” o que lle pasaba, e o caso xa está sendo obxecto de protesta na Bretaña. Non é para menos. Felizmente aquí imos algo máis adiantados nestas cuestións. Ou non?